30 Ιανουαρίου 2012

Περί φωτίσεως, Ζοζέ Σαραμάγκου



"Σε κάποια χώρα γίνονται εκλογές. Η καταμέτρηση των ψήφων στην πρωτεύουσα αναδεικνύει πρώτη δύναμη το λευκό με ποσοστό περίπου 70%. Oι εκλογές επαναλαμβάνονται την επόμενη Κυριακή και το λευκό ξεπερνά το 80%. Μπροστά στο διαφαινόμενο κενό εξουσίας, τα δύο μεγάλα κόμματα, ο κρατικός μηχανισμός και οι δημόσιες υπηρεσίες εγκαταλείπουν την πόλη, καταστρώνοντας αστυνομικά σχέδια για να ανακαλύψουν τον υποκινητή. Μια έκπληξη όμως περιμένει τους κρατούντες: ο πληθυσμός της πόλης αφυπνίζεται, «φωτίζεται» και ανακαλύπτει από την αρχή τις αξίες της αλληλεγγύης, της προσωπικής ευθύνης, της αλληλοβοήθειας. Το Κράτος όμως δεν έχει πει ακόμα την τελευταία λέξη.

Ένα απαισιόδοξο βιβλίο; «Δεν είμαι εγώ απαισιόδοξος. Eίναι ο κόσμος απαίσιος», ισχυρίζεται ο Ζοζέ Σαραμάγκου, που με το νέο αυτό μυθιστόρημά του, που κινείται στον αντίποδα του μυθιστορήματός του Περί τυφλότητος, γνώρισε και πάλι μεγάλη επιτυχία σε όλο τον κόσμο."



Ο Ζοζέ Σαραμάγκου υπήρξε μια ιδιάζουσα περίπτωση στην παγκόσμια λογοτεχνία. Αυτοδίδακτος και όμως ένας από τους πιο γνωστούς και πολυδιαβασμένους συγγραφείς της εποχής μας. Γιος και εγγονός ακτημόνων αγροτών, παρακολούθησε τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, την οποία για οικονομικούς λόγους δεν μπόρεσε να συνεχίσει. Αναγκάστηκε από μικρός να εργαστεί, αλλάζοντας πολλά επαγγέλματα. Κάθε απόγευμα όμως πήγαινε στη δανειστική βιβλιοθήκη της πόλης του και χανόταν ώρες διαβάζοντας βιβλία της επιλογής του.

Στο «Περί Φωτίσεως» ο αναγνώστης έρχεται αντιμέτωπος με την ίδια του τη ζωή. Αν ένα βιβλίο μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, σίγουρα ο Σαραμάγκου έκανε την αρχή, εστιάζοντας στο βασικότερο πρόβλημα της εποχής μας, στην απουσία ικανών πολιτικών ηγετών, στη διαφθορά της εξουσίας και στην επιτακτική ανάγκη ν’αναλάβουν άμεσα πλέον οι ίδιοι οι πολίτες ουσιαστικές πρωτοβουλίες.  Ν’απαιτήσουν μια κοινωνία όπου όλοι θα έχουν ίσες ευκαιρίες και η δικαιοσύνη δε θα είναι μια ουτοπική έννοια, αλλά η άμεση συνειδητή πραγματικότητα.

Ο Ζοζέ Σαραμάγκου μέσα από τη γνωστή του ειρωνεία, καυστικότητα και σάτιρα,  ξεδιπλώνει την εμπειρία της ζωής του, μας ανοίγει διάπλατα δρόμους. Μας ταρακανάει, θέλοντας να μας αφυπνίσει από την πνευματική τύφλωση και να μας «φωτίσει» με τον πλούτο της αλληλεγγύης, της απαίτησης μιας άλλης κοινωνίας αληθινά δημοκρατικής και δίκαιης. Γιατί τι αξία έχουν οι εκλογές, αν δε μπορούν ν' αλλάξουν προς το καλύτερο τη ζωή μιας πόλης και των κατοίκων της; Πόσο απαραίτητο είναι να απαιτήσουμε μια νέα πολιτική, η οποία θα εστιάζει στον άνθρωπο και στις αξίες του; Πόσο τελικά εθελοτυφλούμε όταν τα πάντα μας προειδοποιούν για την επικείμενη καταστροφή και όμως συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε τα ίδια πρόσωπα σαν μην συμβαίνει τίποτα;... Η αληθινή αλλαγή θα έρθει όταν ο άνθρωπος θα αισθανθεί ξανά πολίτης, όταν θα νοιαστεί για την προσωπική του ευθύνη απέναντι στην κοινωνία και στον συνάνθρωπο. Τότε θα απαιτήσει και το σύστημα να αλλάξει από τα θεμέλια του. 

Ζοζέ Σαραμάγκου, Περί φωτίσεως, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2006

30 σχόλια:

treno fantasma είπε...

Mou arese poli. Euxaristw!
To prwto biblio pou diabases to neo etos? Kalo ximeroma road artist.

Thalassenia είπε...

Η αλληλεγγύη, ο αλληλοσεβασμός, η εμπιστοσύνη και άλλα, είναι εκείνα που οδηγούν στην δημιουργία και την πρόοδο. Εμείς τα χάσαμε και χαθήκαμε...

Πολύ καλή πρόταση.

Καλή εβδομάδα:)

Κωστας είπε...

"Αν οι εκλογες αλλαζαν κατι, θα ηταν παρανομες"

Αυτο ισχυει στον δημοκρατικο δυτικο κοσμο. Και αυτο ειναι η βαθυτερη κριση.

Dee Dee είπε...

"Γιατί τι αξία έχουν οι εκλογές, αν δε μπορούν ν' αλλάξουν προς το καλύτερο τη ζωή μιας πόλης και των κατοίκων της;"


πολυ σωστη απορια :):)


καλημερα και καλη εβδομαδα :):)

Dee Dee είπε...

υ.γ. υπεροχη μουσικη του Χατζιδακι :)

antixytax είπε...

Κάποιοι τα ζήσαμε, απλά αλλάξαμε το φινάλε. Καλημέρες...

konstantinos είπε...

Ενδιαφέρον φαίνεται! Θα μπορούσε να συμβεί ακόμη και στην ελλάδα, αν ο κόσμος δεν διαφαινόταν ότι και πάλι θα κατευθύνει την ψήφο του στα γνωστά μονοπάτια κι αν δεν επικρατούσε αυτή η ανεπιβεβαίωτη φήμη πως το λευκό προσμετράται υπέρ του πρώτου κόμματος.
Αλήθεια, ξέρει κανείς τι πραγματικά γίνεται με το λευκό;

Roadartist είπε...

@ treno fantasma : Όχι αν δεν κάνω λάθος το 4ο για φέτος... Καλή εβδομάδα!

Roadartist είπε...

@ Thalassenia : Τα χάσαμε, χαθήκαμε, χανόμαστε. Δυστυχώς όχι μόνο εμείς,αλλά γενικότερα ο δυτικός κόσμος. Η μόνη ελπίδα να τα ξαναβρούμε. Καλή εβδομάδα :)

Roadartist είπε...

@ Κωστας : Πόσο μα πόσο σωστό αυτό το σύνθημα για το ΣΗΜΕΡΑ τελικά!

Roadartist είπε...

@ Dee Dee : Αυτό πραγματικά πρέπει να μας προβληματίσει. Δεν είναι μόνο οικονομική η κρίση. Είναι βαθύτατα αξιακή. Για αυτό και δεν μας βλέπω να ξεμπερδεύουμε :) εύκολα. Ο Χατζιδάκις με ηρεμεί απίστευτα, καλησπέρα :)

Roadartist είπε...

@ antixytax : Απόδειξη ότι τελικά κάτι καλό, δυνατό, αληθινό, μπορεί να γίνει μόνο σε μικρό τοπικό επίπεδο. Μόνο από τις μικρές κοινωνίες μπορεί να έρθει η αλλαγή, μονάχα έτσι μπορεί να πολεμήσει μια κοινωνία το σύστημα. Είστε ζωντανό παράδειγμα, ελπίζουμε για το πιο φωτεινό και καλό τέλος!!

Roadartist είπε...

@ konstantinos : Είναι και δική μου απορία αυτή. Δε ξέρω τι πραγματικά ισχύει. Εδώ βέβαια μιλάμε όχι για αποχή, αλλά για ψήφο στο λευκό της τάξεως του 80%! Πόσο εφικτό είναι αυτό να συμβεί; Όπως αναφέρει κ ο ίδιος ο Ζοζέ στο βιβλίο του, οι άνθρωποι ποτέ δε μπόρεσαν να έχουνε τον ίδιο τρόπο σκέψης, και να είναι ο ορθός, αυτό μπορεί να συμβεί μόνο για λίγους και η μειοψηφία δε μπορεί να φέρει την διαφορά. Θα ήταν μια ηχηρή απάντηση... αλλά πρώτα πρέπει να μάθουμε τι συμβαίνει με βάση το σύνταγμα σε τέτοια περίπτωση.

ΥΓ στο βιβλίο επαναλήφθηκαν οι εκλογές και για μια ακόμη Κυριακή, όπου τελικά η αποχή ήταν μεγαλύτερη της τάξεως του 90% :) Άντε να συμβεί στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο. Το βρίσκω σοφότερο από την αποχή πάντως!

VARTHAKOURIS είπε...

TELEIA PAROUSIASI!

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Γεια σου, ρονταρτιστάκι,

Ξέρεις (πια) το πάθος μου και την εμμονή μου με το Σαραμάγκου.
Το ευτυχές είναι ότι εκτός από το θέμα του βιβλίου, που είναι έτσι ευρηματικό καιπροκλητικό, υπάρχει η σταθερή γοητεία του αφηγηματικού λόγου. Ένας ευφυής, στοχαστικός, παιχνιδιάρης αφηγητής, που σε βάζει μέσα στο κείμενο, σα να σε προσκαλεί σ' ένα από τα πιο ευχάριστα παιχνίδια της ζωής.

Πολλά φιλιά:-)

Unknown είπε...

τον ανακάλυψα εντελώς τυχαία και αν κάποιος με ρωτούσε τους 5 αγαπημένους μου συγγραφείς, ενδέχεται να τον έβαζα στη πρώτη θέση

το συγκεκριμένο βιβλίο του δεν το έχω διαβάσει ακόμα, αλλά είναι στο πρόγραμμα

φιλί

Κατερίνα Μαλακατέ είπε...

Αν και ο Σαραμάγκου είναι από τους πολύ αγαπημένους μου, αυτό δεν με ενθουσίασε. Σα να λείπει κάτι, πέρα από την αρχική- πάντα καλή - ιδέα.

teleytaios είπε...

Πολύ ενδιαφέρον ακούγεται, θα ήθελα να το διαβάσω.

Έχεις την καλημέρα μου.

Roadartist είπε...

@ VARTHAKOURIS : καλό σου μεσημέρι.

Roadartist είπε...

@ Διονύσης Μάνεσης : Ο Σαραμάγκου έχει το χάρισμα να περνάει μέσα από τα βιβλία του μοναδικές ιδέες και πολιτικά μηνύματα όσο κανένας άλλος. Αυτό είναι κάτι που με κερδίζει. Παράλληλα κάθε κεφάλαιο κρίνει ασταμάτητα την εποχή μας. Θρησκεία, ηγέτες, την 'δημοκρατία'. Είχε απόλυτη αίσθηση της εποχής και των προβλημάτων της. Γιατί δεν έζησε απομονωμένος σε κάποιο δωμάτιο, κάποιο σπίτι, μα πάλεψε και αναμετρήθηκε με τη ζωή.

Roadartist είπε...

@ meggie : Πρώτα να διαβάσεις το "Περί τυφλώσεως". Ακόμη δεν πήρα το βιβλίο που λέγαμε, μάλλον έχασα τώρα την σειρά ε; Καλό μεσημέρι.

Roadartist είπε...

@ Κατερινα Μαλακατε : Ως αφήγηση δεν είναι τόσο καλό, όντως κάπου κάπως χάνεσαι, τουλάχιστον σε σύγκριση π.χ. με το "Περί τυφλώσεως". Όμως έχει μια απίστευτη δύναμη στα επιχειρήματα και στις σκέψεις που παραθέτει για το πως αντιδράει η εξουσία, το πως αποδεικνύει ότι η "δημοκρατία" έχει καταργηθεί στην πράξη. Πιστεύω πως αξίζει να διαβαστεί και μόνο για τα μηνύματα, την καυστικότητα του και ουσιαστικά την ευθεία κριτική στο σύστημα.

Roadartist είπε...

@ teleytaios : Καλησπέρα Κώστα. Αν μιλούσαν οι πολιτισμοί... αν αφήναμε τέτοια μυαλά να εισακουστούν, πόσο διαφορετικός θα ήταν ο κόσμος μας!

Mariela είπε...

Πάρα πολύ ενδιαφέρον ακούγεται και απόλυτα επίκαιρο...
Προς το παρόν διαβάζω τις "Αδελφές από την Πράγα"... και ίσως να είναι η επόμενη επιλογή μου!!

Roadartist είπε...

@ Mariela : Δε πρόλαβα να το αγοράσω, τώρα διαβάσω "Το τελευταίο τετράδιο" του Ζ. Σαραμάγκου. Το είχα στο μυαλό μου, μα δεν έχω κατέβει καθόλου στο κέντρο αυτές τις μέρες και έχασα την ευκαιρία να το πάρω. (Αγόρασα και αρκετά στο παζάρι βιβλίου). Πως θα λειτουργήσει αυτή η κοινή διαδικτυακή ανάγνωση; Την έχασα...

pAnOs είπε...

...τα παρακατω λογια ειναι αυτου του σοφου ανθρωπου ( και για μενα προσωπικα τοσο συμπαθης )απο μια Εκπομπή της ΕΡΤ ...ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ...ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΣ ΧΩΡΙΣ ΕΓΚΛΗΜΑ ..
..κοιταξτε τα ματια των ζωων την ιδια απελπισια με τα ματια του φυλακισμενου ανθρωπου γεματα νοσταλγια και θλιψη αναζητουν τις οσμες της πατριδας τους τη κραυγη του δασους το πολυφωνο ξυπνημα της μερας τη λαχταρα της ελευθεριας την ηρεμια της νυχτας .....σε ευχαριστω r/a ...που μας δωρισες αυτη την συνεντευξη ...να σαι παντα καλα ....

Mariela είπε...

Μάλλον θα αφήνουμε σχόλια στο μπλογκ της Στέλλας και θα της στείλουμε φωτογραφίες ή άλλο υλικό στο μέηλ της, εμπνευσμένο από το βιβλίο...
ακόμα κι εγώ δεν έχω προλάβει να σχολιάσω, αφού μόλις χθες βράδυ ξεκίνησα το βιβλίο.
σε φιλώ

JK O SΚΡΟΥΤΖΑΚΟS είπε...

Δεν το ηξερα το βιβλιο και σιγουρα αξιζει για διαβασμα και προβληματισμο.Θα ψαξω για να το παρω.Ευχαριστω που παντα εχεις κατι καλο να προτεινεις.
Να εισαι καλα και να εχεις εναν ομορφο μηνα απο αυριο.

Roadartist είπε...

@ pAnOs : Πραγματικά πολύ συμπαθής, ξεχωριστός άνθρωπος. Χαίρομαι που αισθάνθηκες τα ίδια... θα ήθελα να μοιραστούμε ξανά εδώ κάτι για τον Μίσσιο. Εχτές πήρα το "Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς", δε το έχω διαβάσει, και θα γίνει άμεσα :) Καλημέρα!

Roadartist είπε...

@ Mariela : Εγώ ακόμη δε πήρα το βιβλίο, πρέπει να περάσω να δω μέχρι πότε θα διαρκέσει.. αν προλαβαίνω!



@ JK O SΚΡΟΥΤΖΑΚΟS : εγώ σε ευχαριστώ για τα λόγια σου Σκρουτζάκο, καλή μέρα :)

Related Posts with Thumbnails